حجت الاسلام ناصر اکبری:
ردّ معامله برد-برد در قرآن
از جمله معاملاتی که سه سال است در ایران بیش از همه جلب نظر می کند اصطلاح معامله ی برد-برد است که در مسئله ی هسته ای مطرح شد و مزیّن به مثال ۳ گل زده در مقابل ۲ گل خورده شد که تعجب بسیاری را برانگیخت.
پیشینه ی معاملات برد-برد در عالم اسلام به حدود ۱۴۵۰ سال پیش بر می گردد. در کشمکش مشرکین با نهضت نوپای اسلامی پیامبر اعظم (ص) به چنین معامله ای برمی خوریم. آن هنگام که مشرکین پس از مستاصل شدن از استقامت پیامبراعظم (ص) و یاران وفادارش، پیشنهاد معامله ای را دادند که در آن، پیامبر (ص) در مقابل دادن امتیازات، امتیازاتی از آنها بگیرد و در غیر آن صورت به تهدید و تحریم شدید گرفتار می شود. در باب این امتیازات و شان نزول آیات مربوطه، نقل قولهای مختلفی آمده است اما همه مفسّرین اتفاق نظر دارند که جریان بر معامله ای مبتنی بود که پیامبر امتیازاتی بدهد و امتیازاتی بگیرد اما خداوند این اجازه را به پیامبر نداده و سخت ایشان را برحذر می کند و امتیازات مشرکین را بی ارزش می نامد. مطابق معمول، نگارنده به ذکر آیات و ترجمه اکتفا می کند تا خواننده ی محترم فقط با دیدن ترجمه به شگفتی های قرآن، در بیان روشن فتنه ها پی برد.
یک: ابتدا سوره کافرون:
بسم الله الرحمن الرحیم.
قُلْ یَا أَیُّهَا الْکَافِرُونَ. لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ…
ترجمه: بگو ای کافران! آنچه شما می‌پرستید من هرگز نمی‌پرستم (و امتیاز نمیدهم)
در اینجا پیامبر به صراحت امتیاز پرستیدن خداوند توسط مشرکین را در مقابل دادن امتیاز پرستیدن یا احترام محدود به بتها را رد می کند با وجود اینکه در عقل ناقص بشری رد چنین معامله ی برد-بردی برای یک نهضت تازه تاسیس اشتباه است و پیامبر (ص) می توانست موقتا از این طریق، به تقویت نهضت خود بپردازد و قلوب را بسمت خود سوق دهد و گرفتار جنگ و تحریم در شعب ابیطالب (ع) نشود.
دو: به آیات ۷۳ و ۷۴ سوره ی اسری نظر کنید:
وَإِن کَادُوا لَیَفْتِنُونَکَ عَنِ الَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ لِتَفْتَرِیَ عَلَیْنَا غَیْرَهُ وَإِذًا لَّاتَّخَذُوکَ خَلِیلًا. وَلَوْلَا أَن ثَبَّتْنَاکَ لَقَدْ کِدتَّ تَرْکَنُ إِلَیْهِمْ شَیْئًا قَلِیلًا
ترجمه: نزدیک بود آنها تو را (با وسوسه‌های خود) از آنچه بر تو وحی کرده‌ایم بفریبند، تا غیر آن را به ما نسبت دهی؛ و در آن صورت، تو را به دوستی خود برمیگزینند! و اگر ما تو را ثابت قدم نمی‌ساختیم (و در پرتو مقام عصمت، مصون از انحراف نبودی)، نزدیک بود به آنان تمایل کنی.
در اینجا نیز بحث معامله ی برد-برد و امتیاز دهی در مقابل امتیازگیری مطرح بود ولی خداوند به شدت آن را رد کرده و پیامبر را در صورت پذیرفتن تهدید می کند و می دانیم که پیامبر حسب مقام عصمت حتی به پذیرفتن معامله ی کفار نزدیک نشد.
سه: به آیات ۸ و ۹ سوره ی قلم نظر کنید:
فَلَا تُطِعِ الْمُکَذِّبِین. وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَیُدْهِنُونَ.
ترجمه: حال که چنین است از تکذیب‌کنندگان اطاعت مکن! / آنها دوست دارند نرمش نشان دهی تا آنها هم نرمش نشان دهند (نرمشی توأم با انحراف از مسیر حق).
این آیات نیز خبر از وجود یک معامله ای می دهند که پیامبر از آن نهی شده است.
حال اگر خداوند مخالف معامله ی برد-برد است وضع مخالفتش با معامله ای که برد-باخت یا مشکوک به برد-باخت است معلوم است. لذا به نظر می آید پیام قرآن آنقدر واضح است که نیازی به توضیح بیشتر ندارد و برداشت را به خواننده ی محترم وامیگذاریم.
و اما سیره معصومین:
در سیره ی معصومین نیز مشاهده می کنیم در مواجهه ی اهلبیت با دشمنان هیچ معامله ی برد-بردی در کار نبوده و ختم کار معصومین یا نصرت و یا شهادت بوده است. حتی در صلح امام حسن علیه السلام نیز معامله برد-بردی در کار نبوده چه اینکه در ظاهر، امام شکست خورده و در شرایط معامله نبوده است و تنها توانست با عزّت این شکست و ضعف را کمرنگ کند. امام رضا علیه السلام نیز در معامله ی برد-برد پیشنهادی مأمون، معامله را نپذیرفت و درنهایت به شهادت رسید.
نکته: شاید کسی بگوید معاملات اعتقادی با معاملات اقتصادی یا نظامی متفاوت است؛ جواب آنست که قطعاً چنین است، اما اولا این آیات یک نگاه کلی را نیز بیان میکند و در همان مورد خاص محصور نمی مانند؛ ثانیا تعمیم زشتی معامله ی برد-برد در اعتقادات به مسائل اقتصادی و نظامی اگر ممکن نباشد، آنجا که معاملات برد-برد اقتصادی مقدمه ای برای ورود در معامله ی برد-برد اعتقادی شود قطعا تعمیم پذیر میشود.
چراکه غایت اصلی در اینگونه معاملات همان معامله اعتقادی است که قرآن درباره غایت آن میفرماید “لن ترض عن الیهود و لا النصاری حتی تتبع ملتهم (بقره-آیه ۱۲۰) / هرگز یهود و نصاری از تو راضی نخواهند شد، (تا به طور کامل، تسلیم خواسته‌های آنها شوی، و) از آیین (تحریف یافته) آنان، پیروی کنی.”
اینجاست که اگر معامله ی اقتصادی هسته ای منجر به معامله ی اعتقادی شود آیات مذکور بر آن منطبق می شود. سخن آمریکا از برجام های دیگر و نهیب مقام معظم رهبری درباره نفوذ، باید ما و بخصوص دولت محترم را به شک و تأمل وا دارد. چه اینکه نفوذ دیگر حد و مرزی نمیشناسد تا اینکه منجر به آن شود که ابتدا آنها کمی در اعتقادات به ما امتیاز دهند و ما نیز امتیاز بدهیم و این همان معامله ی مردود در قرآن است سپس در انتهای جریان حتی “تتبع ملتهم” پیش می آید که دیگر امتیازی نمیدهند بلکه اتباع کامل را طلب میکنند.
مطلب دوم: امتیاز دهی فرسایشی
معامله ی برجام هرچه بود تمام شد اما قرار آن بود که انجام تعهدات طرفین متوازن و متناظر باشد! در این چند ماهه که ایران به تمام تعهدات سنگینش عمل کرد چندین بار دیدیم که طرف مقابل یا برجام را نقض کرده و یا به اعتراف دولتمردان، آن را با تأخیر انجام میدهد و یا در انجام کامل آن کارشکنی کرده است.
نکته مهم اینجاست که دشمن ابتدا در دادن امتیاز تعلّل میکند و پس از کلی انتقاد منتقدین برجام و فشار ایمیلی موافقان برجام، مقداری سر کیسه را شل کرده و به برخی از تعهداتش عمل می کند. در این میان در داخل کشور دو گروه صف بندی میکنند؛ گروهی که تا قبل از انجام این تعهدات اندک، از عدم انجامش انتقاد میکنند و گروهی که پس از انجام آن، طعنه به گروه مقابل میزنند و به آن فخر میفروشند و این یک جنگ روانی فرسایشی از سوی دشمن است که به مرگ میگیرد تا به تب راضی شویم.
حرف صحیح آن است که انتقاد از عدم انجام تعهدات، محدود به سوئیفت و امثال آن نیست تا پس از گشایش مقداری از آن، گمان رود که بدبینی امری بیخود بوده است و فلان مسئول نیز نباید با دیدن رفع فلان تحریم و اخذ چند چمدان پول، منتقدان را آچمز کند بلکه این رفع محدودیتها قرار است کامل و متوازن باشد که اگر دشمن به برخی از آنها بلکه حتی اگر به همه آنها پایبند باشد باز هم با وجود عبور از برخی خطوط قرمز (به اعتراف وزیر محترم امور خارجه) جای فخر فروشی به داخلی ها را ندارد. اگر کسی از عدم انجام تعهدات با تاخیر در اجرای آنها انتقاد کرد انتقادش به جا است و آن زمانی که آن دشمن آن تعهدات را انجام دهد شق القمری رخ نداده و وظیفه‌اش بوده است که اگر به همه تعهداتش سر وقت عمل کند باز هم بدلیل عبور از برخی خطوط قرمز آن معامله برد-برد رضایت بخش محقق نشده است. ناگفته پیداست که بدبینی و انتقاد، خود نوعی فشار بر دشمن بوده که دولت محترم از آن بهره برده است از جمله آنکه شخص آقای ظریف از همین فشار منتقدین بهره برده و طرف غربی را در صورت عمل نکردن به برجام، تهدید به روی کار آمدن مجدد آنها کرده است.
منبع: رجانیوز
