زمانی که معتصم ملعون، حضرت امام هادی (علیه السلام) را به تبعید می ‌برد؛ حضرت امام هادی (علیه السلام) در عید غدیر به نجف اشرف رسیدند و با این زیارت، جدّ بزرگوارشان حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) را زیارت فرمودند:

السَّلامُ عَلَى مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ صَفْوَهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَمِینِ اللَّهِ عَلَى وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ وَ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتُقْبِلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَى ذَلِکَ کُلِّهِ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ السَّلامُ عَلَى أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ وَلِیَّ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَوْلایَ وَ مَوْلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ یَا أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَفِیرَهُ فِی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَهَ عَلَى عِبَادِهِ .
سلام بر محمّد رسول خدا،خاتم پیامبران و سرور رسولا و برگزیده پروردگار جهانیان، امین خدا بر وحى و دستورات قطعى الهى و ختم کننده آنچه گذشته و گشاینده آنچه‏ خواهد آمد و چیره بر همه اینها و رحمت و برکات و درودها و تحیّات خدا بر او باد. سلام‏ بر پیامبران خدا و رسولانش و فرشتگان مقرّب و بندگان شایسته‌‏اش. سلام بر تو اى امیرمؤمنان و سرور جانشینان و وارث دانش پیامبران، ولى پروردگار جهانیان‏ و مولاى من و مولاى مؤمنان و رحمت و برکات خدا بر او باد. سلام بر تو اى مولاى من‏ اى امیر مؤمنان اى امین خدا بر روى زمینش و سفیر او در خلقش و حجّت رسایش بر بندگان.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا دِینَ اللَّهِ الْقَوِیمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِیمَ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَنْهُ یُسْأَلُونَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ وَ صَدَّقْتَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ مُکَذِّبُونَ وَ جَاهَدْتَ [فِی اللَّهِ‏] وَ هُمْ مُحْجِمُونَ [مُجْمِحُونَ‏] وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا لَهُ الدِّینَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ أَلا لَعْنَهُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ وَ یَعْسُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامَ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِهِ وَ أَمِینُهُ عَلَى شَرْعِهِ وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ،
سلام بر تو اى دین معتدل خدا و راه راستش. سلام بر تو اى‏ خبر بزرگى که آنها در آن اختلاف کردند و از آن بازخواست شوند. سلام بر تو اى امیر مؤمنان به خدا ایمان آوردى، درحالى‏‌که همه شرک مى‏‌ورزیدند و حق را تصدیق گفتى وقتى که آنان را تکذیب مى‏‌نمودند و جهاد کردى و آنان از جهاد عقب‏‌نشینى مى‏‌کردند،خدا را عبادت کردى درحالى‏‌که خالص نمودى براى او دین را، صبر کردى و به حساب‏ خدا گذاشتى تا مرگ تو را دررسید، آگاه باشید لعنت خدا بر ستمکاران. سلام بر تو اى آقاى مسلمانان‏ و رئیس دین و پیشواى اهل تقوا و مقتداى سپیدرویان و رحمت و برکات خدا بر تو باد شهادت مى‏‌دهم که تویى برادر رسول خدا، جانشین و وارث علمش و امین او بر قانونش و جانشین او در امّتش،
وَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ صَدَّقَ بِمَا أُنْزِلَ عَلَى نَبِیِّهِ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُ قَدْ بَلَّغَ عَنِ اللَّهِ مَا أَنْزَلَهُ فِیکَ فَصَدَعَ بِأَمْرِهِ وَ أَوْجَبَ عَلَى أُمَّتِهِ فَرْضَ طَاعَتِکَ وَ وِلایَتِکَ وَ عَقَدَ عَلَیْهِمُ الْبَیْعَهَ لَکَ وَ جَعَلَکَ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ کَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ کَذَلِکَ ثُمَّ أَشْهَدَ اللَّهَ تَعَالَى عَلَیْهِمْ فَقَالَ أَ لَسْتُ قَدْ بَلَّغْتُ فَقَالُوا اللَّهُمَّ بَلَى فَقَالَ اللَّهُمَّ اشْهَدْ وَ کَفَى بِکَ شَهِیدا وَ حَاکِما بَیْنَ الْعِبَادِ فَلَعَنَ اللَّهُ جَاحِدَ وِلایَتِکَ بَعْدَ الْإِقْرَارِ وَ نَاکِثَ عَهْدِکَ بَعْدَ الْمِیثَاقِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ تَعَالَى وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى مُوفٍ لَکَ بِعَهْدِهِ وَ مَنْ أَوْفَى بِمَا عَاهَدَ عَلَیْهِ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْرا عَظِیما وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ الْحَقُّ الَّذِی نَطَقَ بِوِلایَتِکَ التَّنْزِیلُ وَ أَخَذَ لَکَ الْعَهْدَ عَلَى الْأُمَّهِ بِذَلِکَ الرَّسُولُ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ وَ عَمَّکَ وَ أَخَاکَ الَّذِینَ تَاجَرْتُمُ اللَّهَ بِنُفُوسِکُمْ ،
و اوّل کسى‏‌که به خدا ایمان آورد،و آنچه را بر پیامبرش نازد شده بود تصدیق کرد و شهادت مى‏‌دهم که‏ آن حضرت همه آنچه را خدا درباره تو نازل کرد به مردم رساند و امر خدا را درباره تو با صداى بلند اعلام کرد و بر امّتش حتمى بودن طاعت و ولایتت‏ را واجب نمود و بیعت تو را بر عهدّ آنان نهاد و حضرتت را نسبت به مؤمنان سزاوارتر از خودشان قرار داد چنان‏که‏ خدا خود او را اینچنین قرار داد، سپس پیامبر اسلام، خدا را بر مردم شاهد گرفت و فرمود: آیا من آن نیستم که رساندم. همه گفتند: به خدا آرى. پس فرمود:خدایا گواه باش و تو براى گواهى و حاکمیت بین بندگان بسى. پس خدا لعنت کند منکر ولایتت را بعد از اقرار و شکننده پیمانت را پس از پیمان بستن و شهادت مى‏‌دهم که‏ تو به عهد خداى تعالى وفا کردى و خداى تعالى وفا کننده به عهد خویش براى توست و هرکس به آن پیمانى که با خدا بسته وفا کند، خدا پاداش بزرگى به او خواهد داد و شهادت مى‏‌دهم که تویى امیر مؤمنان آن حقّى که قرآن به‏ ولایتت گویا شد و رسول خدا در این زمینه براى تو از امّتت پیمان گرفت و شهادت مى‏‌دهم که تو و عمو و برادرت کسانى هستید که با خدا با جانهایتان معامله کردید،
فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِیکُمْ إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّهَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یُقْتَلُونَ وَعْدا عَلَیْهِ حَقّا فِی التَّوْرَیهِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفَى بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بَایَعْتُمْ بِهِ وَ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ الْحَامِدُونَ السَّائِحُونَ الرَّاکِعُونَ السَّاجِدُونَ الْآمِرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهُونَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ الْحَافِظُونَ لِحُدُودِ اللَّهِ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ أَشْهَدُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّ الشَّاکَّ فِیکَ مَا آمَنَ بِالرَّسُولِ الْأَمِینِ وَ أَنَّ الْعَادِلَ بِکَ غَیْرَکَ عَانِدٌ [عَادِلٌ‏] عَنِ الدِّینِ الْقَوِیمِ الَّذِی ارْتَضَاهُ لَنَا رَبُّ الْعَالَمِینَ وَ أَکْمَلَهُ بِوِلایَتِکَ یَوْمَ الْغَدِیرِ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَعْنِیُّ بِقَوْلِ الْعَزِیزِ الرَّحِیمِ وَ أَنَّ هَذَا صِرَاطِی مُسْتَقِیما فَاتَّبِعُوهُ وَ لا تَتَّبِعُوا السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَنْ سَبِیلِهِ ضَلَّ وَ اللَّهِ وَ أَضَلَّ مَنِ اتَّبَعَ سِوَاکَ وَ عَنَدَ عَنِ الْحَقِّ مَنْ عَادَاکَ.
پس خدا این آیه را در حق شما نازل کرد: به درستى که خدا از مؤمنان خرید جانها و اموالشان را، که در عوض بهشت براى آنان باشد و در راه خدا پیکار مى‏‌کنند، پس مى‏‌کشند و کشته مى‏‌شوند، وعده‌‏اى است بر او، محقق شده در تورات و انجیل و قرآن، و کیست که‏ به عهد خود وفادارتر از خدا باشد، پس شادى کنید به معامله‏‌اى که انجام دادید و این است آن رستگارى بزرگ آنانند توبه‏‌کنندگان، عبادت‏‌کنندگان، روزه‏‌گیران، رکوع‌‏کنندگان، سجودکنندگان، امرکنندگان‏ به معروف، نهى‏‌کنندگان از منکر، و نگهبانان حدود خدا، و به مؤمنان بشارت ده، شهادت‏ مى‏‌دهم اى امیر مؤمنان، که شک کننده درباره تو به رسول امین ایمان نیآورده و اینکه روى گرداننده از ولایت‏ تو به ولایت غیر، معاندانه روى گردان از دین است، دین میانه‏‌اى که پروردگار جهانیان براى ما پسندیده و آن را روز غدیر به ولایت تو کامل نموده است، و گواهى مى‏‌دهم که در این گفته خداى عزیز رحیم، مقصود تویى: به حقیقت این است راه راست من، از آن پیروى‏ کنید و راههاى دیگر را پیروى ننمایید که شما را از راه او پراکنده کند، به خدا سوگند گمراه شد و گمراه کرد کسى‏‌که از غیر تو پیروى نمود و کسى‏‌که تو را دشمن داشت، ستیزه‏‌ورزان از حق روى گرداند.
اللَّهُمَّ سَمِعْنَا لِأَمْرِکَ وَ أَطَعْنَا وَ اتَّبَعْنَا صِرَاطَکَ الْمُسْتَقِیمَ فَاهْدِنَا رَبَّنَا وَ لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا إِلَى طَاعَتِکَ وَ اجْعَلْنَا مِنَ الشَّاکِرِینَ لِأَنْعُمِکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ لَمْ تَزَلْ لِلْهَوَى مُخَالِفا وَ لِلتُّقَى مُحَالِفا وَ عَلَى کَظْمِ الْغَیْظِ قَادِرا وَ عَنِ النَّاسِ عَافِیا غَافِرا وَ إِذَا عُصِیَ اللَّهُ سَاخِطا وَ إِذَا أُطِیعَ اللَّهُ رَاضِیا وَ بِمَا عَهِدَ إِلَیْکَ عَامِلا رَاعِیا لِمَا اسْتُحْفِظْتَ حَافِظا لِمَا اسْتُودِعْتَ مُبَلِّغا مَا حُمِّلْتَ مُنْتَظِرا مَا وُعِدْتَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا اتَّقَیْتَ ضَارِعا وَ لا أَمْسَکْتَ عَنْ حَقِّکَ جَازِعا وَ لا أَحْجَمْتَ عَنْ مُجَاهَدَهِ غَاصِبِیکَ [عَاصِیکَ‏] نَاکِلا وَ لا أَظْهَرْتَ الرِّضَى بِخِلافِ مَا یُرْضِی اللَّهَ مُدَاهِنا وَ لا وَهَنْتَ لِمَا أَصَابَکَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ،
خدایا امرت را شنیدیم و اطاعت کردیم و راه راست تو را پیروى نمودیم‏ پروردگارا ما را هدایت کن و بعد از اینکه ما را به طاعتت هدایت کردى دلهایمان را منحرف مساز و ما را از سپاسگذاران نعمتهایت‏ قرار ده و شهادت مى‏‌دهم که تو پیوسته با هواى نفس مخالف و با پرهیزگارى هم‏پیمان و به فرو خوردن خشم توانا و گذشت کننده از مردم و آمرزنده آنان بودى و زمانى که خدا معصیت مى‏‌شود خشمناک و هنگامى‌‏که اطاعت مى‏‌شود خشنودى.‏ به آنچه خدا با تو پیمان بسته بود عامل بودى و آنچه نگهدارى‏‌اش از تو خواسته شده بود رعایت نمودى و آنچه به تو سپرده شده بود حفظ کردى و آنچه از حق بر عهده‌‏ات نهاده شده بود رساندى و آنچه را به آن وعده داده شدى به انتظار نشستى و شهادت مى‏‌دهم که از روى زبونى(ناتوانی) محافظه‏‌کارى نکردى و در اثر بى‏‌تابى و عجز از گرفتن حقت باز نایستادى و به خاطر ترس و وحشت از پیکار با غصبان ولایتت، قدم به عقب نگذاشتى و به علّت سستى بر خلاف آنچه خدا را خشنود مى‏‌کند اظهار خشنودى ننموده و براى آنچه در راه خدا به تو دررسیده سست نشدى،
وَ لا ضَعُفْتَ وَ لا اسْتَکَنْتَ عَنْ طَلَبِ حَقِّکَ مُرَاقِبا مَعَاذَ اللَّهِ أَنْ تَکُونَ کَذَلِکَ بَلْ إِذْ ظُلِمْتَ احْتَسَبْتَ رَبَّکَ وَ فَوَّضْتَ إِلَیْهِ أَمْرَکَ وَ ذَکَّرْتَهُمْ فَمَا ادَّکَرُوا وَ وَعَظْتَهُمْ فَمَا اتَّعَظُوا وَ خَوَّفْتَهُمُ اللَّهَ فَمَا تَخَوَّفُوا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ جِهَادِهِ حَتَّى دَعَاکَ اللَّهُ إِلَى جِوَارِهِ وَ قَبَضَکَ إِلَیْهِ بِاخْتِیَارِهِ وَ أَلْزَمَ أَعْدَاءَکَ الْحُجَّهَ بِقَتْلِهِمْ إِیَّاکَ لِتَکُونَ الْحُجَّهُ لَکَ عَلَیْهِمْ مَعَ مَا لَکَ مِنَ الْحُجَجِ الْبَالِغَهِ عَلَى جَمِیعِ خَلْقِهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا وَ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ صَابِرا وَ جُدْتَ بِنَفْسِکَ مُحْتَسِبا وَ عَمِلْتَ بِکِتَابِهِ وَ اتَّبَعْتَ سُنَّهَ نَبِیِّهِ وَ أَقَمْتَ الصَّلاهَ وَ آتَیْتَ الزَّکَاهَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیْتَ عَنِ الْمُنْکَرِ مَا اسْتَطَعْتَ مُبْتَغِیا مَا عِنْدَ اللَّهِ رَاغِبا فِیمَا وَعَدَ اللَّهُ لا تَحْفِلُ بِالنَّوَائِبِ وَ لا تَهِنُ عِنْدَ الشَّدَائِدِ،
و به خاطر ترس و زبونى از خواستن حقّت ناتوان و درمانده نگشتى، پناه به خدا از اینکه چنین باشى، بلکه زمانى‏‌که مورد ستم واقع شدى، به حساب پروردگارت گذاشتى و کارت را به او واگذار کردى و ستمکاران را پند دادى ولى نپذیرفتند و اندرز دادى ولى‏ قبول نکردند و آنان را از خدا ترساندى ولى نترسیدند و شهادت مى‏‌دهم که تو اى امیر مؤمنان در راه خدا به حق‏ جهاد کردى تا اینکه خدا تو را بجوارش فرا خواند و به اختیارش تو را به جانب خود قبض روح کرد و حجّتت را بر دشمنانت ختم کرد با به قتل رساندن تو، تا حجّت به سود تو باشد و زیان همراه با آنچه براى تو بود از حجّتهاى رسا بر همه‏ خلق. سلام بر تو اى امیر مؤمنان، خدا را خالصانه عبادت کردى و صابرانه در راه‏ خدا جهاد نمودى و به حساب خدا جانبازى کردى و به کتابش عمل نمودى و روش پیامبرش را پیروى کردى و نماز را بپا داشتى و زکات را پرداختى و به معروف امر کردى و تا توانستى از منکر نهى نمودى.‏ طالب بودى آنچه را نزد خداست، راغب بودى در آنچه خدا وعده داد، کاسه صبرت از پیش آمدها لبریز نشد،و هنگام سختیها سست‏ نگشتى،
وَ لا تَحْجِمُ عَنْ مُحَارِبٍ أَفِکَ مَنْ نَسَبَ غَیْرَ ذَلِکَ إِلَیْکَ وَ افْتَرَى بَاطِلا عَلَیْکَ وَ أَوْلَى لِمَنْ عَنَدَ عَنْکَ لَقَدْ جَاهَدْتَ فِی اللَّهِ حَقَّ الْجِهَادِ وَ صَبَرْتَ عَلَى الْأَذَى صَبْرَ احْتِسَابٍ وَ أَنْتَ أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ صَلَّى لَهُ وَ جَاهَدَ وَ أَبْدَى صَفْحَتَهُ فِی دَارِ الشِّرْکِ وَ الْأَرْضُ مَشْحُونَهٌ ضَلالَهً وَ الشَّیْطَانُ یُعْبَدُ جَهْرَهً وَ أَنْتَ الْقَائِلُ لا تَزِیدُنِی کَثْرَهُ النَّاسِ حَوْلِی عِزَّهً وَ لا تَفَرُّقُهُمْ عَنِّی وَحْشَهً وَ لَوْ أَسْلَمَنِی النَّاسُ جَمِیعا لَمْ أَکُنْ مُتَضَرِّعا اعْتَصَمْتَ بِاللَّهِ فَعَزَزْتَ وَ آثَرْتَ الْآخِرَهَ عَلَى الْأُولَى فَزَهِدْتَ وَ أَیَّدَکَ اللَّهُ وَ هَدَاکَ وَ أَخْلَصَکَ وَ اجْتَبَاکَ فَمَا تَنَاقَضَتْ أَفْعَالُکَ وَ لا اخْتَلَفَتْ أَقْوَالُکَ وَ لا تَقَلَّبَتْ أَحْوَالُکَ وَ لا ادَّعَیْتَ وَ لا افْتَرَیْتَ عَلَى اللَّهِ کَذِبا وَ لا شَرِهْتَ إِلَى الْحُطَامِ وَ لا دَنَّسَکَ الْآثَامُ وَ لَمْ تَزَلْ عَلَى بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّکَ وَ یَقِینٍ مِنْ أَمْرِکَ تَهْدِی إِلَى الْحَقِّ وَ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ أَشْهَدُ شَهَادَهَ حَقٍّ،
از مقابل هیچ جنگجویى بازنگشتى، آنکه غیر این امور را به تو نسبت داد تهمت زد و به باطل دروغ‏ بر تو بست و مرگ بر کسى‏‌که با اصرار بر مخالفت با تو از تو روى گرداند، به راستى در راه خدا به حق جهاد کردى و بر آزار مردم به‏ نیکى صبر کردى صبرى به حساب خدا، تویى اوّل کسى‏‌که به خدا ایمان آوردى و براى او نماز خواندى و جهاد کردى و خود را در خانه شرک براى حق آشکار نمودى، در حالى‏‌که زمین انباشته به گمراهى بود و شیطان آشکارا عبادت مى‏‌شد و تویى‏ گوینده این سخن: کثرت مردم در پیرامونم عزّتى به من نیفزاید و پراکنده‏‌شدنشان ترسى به من اضافه نکند، اگر همه مردم از من دست بردارند، نالان نشو. پناهنده به خدا شدى و عزّت یافتى، آخرت را بر دنیا برگزیدى‏ و پارسا گشتى، خدا تأییدت نمود و راهنمایى فرمود و در گردونه خلوص قرار داد و تو را برگزید، کردارهایت ضد و نقیض‏ نشد، گفتارهایت اختلاف نیافت، حالاتت زیرورو نگشت، ادعاى بیهوده نکردى،و بر خدا دروغ نبستى،و به متاع اندک دنیا طمع نورزیدى، گناهان تو را آلوده نساخت، همواره امورت بر پایه برهانى‏ از سوى پروردگارت بود، در کارت بر یقین بودى، به سوى حق و راه مستقیم هدایت مى‏‌نمودى، شهادت مى‏‌دهم‏ شهادت حق،
وَ أُقْسِمُ بِاللَّهِ قَسَمَ صِدْقٍ أَنَّ مُحَمَّدا وَ آلَهُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ سَادَاتُ الْخَلْقِ وَ أَنَّکَ مَوْلایَ وَ مَوْلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ أَنَّکَ عَبْدُ اللَّهِ وَ وَلِیُّهُ وَ أَخُو الرَّسُولِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُهُ وَ أَنَّهُ الْقَائِلُ لَکَ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ مَا آمَنَ بِی مَنْ کَفَرَ بِکَ وَ لا أَقَرَّ بِاللَّهِ مَنْ جَحَدَکَ وَ قَدْ ضَلَّ مَنْ صَدَّ عَنْکَ وَ لَمْ یَهْتَدِ إِلَى اللَّهِ وَ لا إِلَیَّ مَنْ لا یَهْتَدِی بِکَ وَ هُوَ قَوْلُ رَبِّی عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحا ثُمَّ اهْتَدَى إِلَى وِلایَتِکَ مَوْلایَ فَضْلُکَ لا یَخْفَى وَ نُورُکَ لا یُطْفَأُ [لا یُطْفَى‏] وَ أَنَّ مَنْ جَحَدَکَ الظَّلُومُ الْأَشْقَى مَوْلایَ أَنْتَ الْحُجَّهُ عَلَى الْعِبَادِ وَ الْهَادِی إِلَى الرَّشَادِ وَ الْعُدَّهُ لِلْمَعَادِ مَوْلایَ لَقَدْ رَفَعَ اللَّهُ فِی الْأُولَى مَنْزِلَتَکَ وَ أَعْلَى فِی الْآخِرَهِ دَرَجَتَکَ وَ بَصَّرَکَ مَا عَمِیَ عَلَى مَنْ خَالَفَکَ وَ حَالَ بَیْنَکَ وَ بَیْنَ مَوَاهِبِ اللَّهِ لَکَ،
و سوگند مى‏‌خورم سوگند صدق، که محمّد و خاندانش(درود خدا بر آنان باد) سروران خلقند و اینکه تو مولاى من و مولاى همه مؤمنانى، تو بنده خدا و ولىّ او و برادر جانشین و وارث او هستى و او گوینده این سخن به حضرت توست:سوگند به کسى‏‌که مرا به حق برانگیخت‏ به من ایمان نیاورد آن‏که به تو کافر شد و به خدا اقرار ننمود آن‏که به انکار تو برخاست، گمراه شد کسى‏‌که مردم را از تو بازداشت و به سوى خدا و به جانب من راه نیافت و این گفتار پروردگار عزّ و جلّ من است: من آمرزنده‌‏ام آن کس را که توبه کرد و ایمان آورد و عمل شایسته انجام داد،سپس به سوى ولایت تو راه یابد. مولاى من فضل تو مخفى نمى‌‏ماند و نورت خاموش نگردد و آن‏که تو را انکار کند ستمکار و بدبخت است، مولاى من تو حجّت بر بندگانى‏ و راهنماى به سوى راه راستى و ذخیره روز معادى، مولاى من خدا مقامت را در دنیا بلند کرد، و درجه‌‏ات را در آخرت والا گردانید و بینایت نمود به آنچه بر کسى‏‌که با تو مخالفت کرد پوشیده ماند و بین تو و موهبتهاى‏ خدا حجاب شد،
فَلَعَنَ اللَّهُ مُسْتَحِلِّی الْحُرْمَهِ مِنْکَ وَ ذَائِدِی الْحَقِّ عَنْکَ وَ أَشْهَدُ أَنَّهُمُ الْأَخْسَرُونَ الَّذِینَ تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فِیهَا کَالِحُونَ وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مَا أَقْدَمْتَ وَ لا أَحْجَمْتَ وَ لا نَطَقْتَ وَ لا أَمْسَکْتَ إِلا بِأَمْرٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ قُلْتَ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَقَدْ نَظَرَ إِلَیَّ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ أَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدْما فَقَالَ یَا عَلِیُّ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلا أَنَّهُ لا نَبِیَّ بَعْدِی وَ أُعْلِمُکَ أَنَّ مَوْتَکَ وَ حَیَاتَکَ مَعِی وَ عَلَى سُنَّتِی فَوَ اللَّهِ مَا کَذِبْتُ وَ لا کُذِبْتُ وَ لا ضَلَلْتُ وَ لا ضُلَّ بِی وَ لا نَسِیتُ مَا عَهِدَ إِلَیَّ رَبِّی وَ إِنِّی لَعَلَى بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّی بَیَّنَهَا لِنَبِیِّهِ وَ بَیَّنَهَا النَّبِیُّ لِی وَ إِنِّی لَعَلَى الطَّرِیقِ الْوَاضِحِ أَلْفِظُهُ لَفْظا صَدَقْتَ وَ اللَّهِ وَ قُلْتَ الْحَقَّ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ سَاوَاکَ بِمَنْ نَاوَاکَ وَ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ یَقُولُ :
لعنت خدا بر حلال شمارندگان حرمتت و دفع‌‏کنندگان حقّت، و شهادت مى‏‌دهم که آنان از زیانکارترین مردمى هستند که آتش چهره آنان را مى‌‏سوزاند، و در میان دوزخ زشت و عبوس هستند، و شهادت مى‌‏دهم که اقدام نکردى، و قدم به عقب نگذاشتى، و سخن نگفتى و باز نایستادى مگر به فرمان خدا و رسولش. خود فرمودى: سوگند به آن‏که جانم در دست اوست، رسول خدا(درود خدا بر او و خاندانش باد) به من نظر کرد، درحالى‏‌که پیش‏قدمانه شمشیر مى‏‌زدم، ایشان به من فرمود: اى على تو نسبت به من به منزله هارونى نسبت به موسى، جز اینکه‏ بعد از من پیغمبرى نیست و من تو را خبر مى‏‌دهم که مرگ و زندگى تو با من و براساس راه و رسم من است، به خدا سوگند دروغ‏ نگفتم، و به من دروغ گفته نشد، و گمراه نشدم و کسى به وسیله من گمراه نشده، و آنچه را پروردگارم با من عهد کرده فراموش نکردم، من‏ بر برهانى از سوى پروردگارم هستم که براى پیامبرش بیان نموده و پیامبر نیز براى من بیان داشته است و من به راستى بر راه روشن هستم که آن‏ را صریح مى‏‌گویم با صراحت تمام، اى امیر مؤمنان به خدا سوگند راست گفتى، و حق گفتى. پس خدا لعنت کند کسى را که تو را با آن‏که با تو دشمنى کرد برابر قرار داد، درحالى‏که خدا مى‏‌فرماید:
(هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُونَ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ عَدَلَ بِکَ مَنْ فَرَضَ اللَّهُ عَلَیْهِ وِلایَتَکَ وَ أَنْتَ وَلِیُّ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ وَ الذَّابُّ عَنْ دِینِهِ وَ الَّذِی نَطَقَ الْقُرْآنُ بِتَفْضِیلِهِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرا عَظِیما دَرَجَاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَهً وَ رَحْمَهً وَ کَانَ اللَّهُ غَفُورا رَحِیما) وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى :(أَجَعَلْتُمْ سِقَایَهَ الْحَاجِّ وَ عِمَارَهَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جَاهَدَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ لا یَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ .
آیا کسانى که مى‏‌دانند،با کسانى که نمى‏‌دانند برابرند؟ پس خدا لعنت کند کسى را که مساوى تو قرار داد، آن کس را که خدا ولایتت را بر او واجب کرد، و حال اینکه تو ولىّ خدایى و برادر رسول خدایى‏ و دفاع کننده از دین خدایى، و کسى هستى که قرآن به برترى‌‏اش گویاست، خداى تعالى فرمود: خدا جهادکنندگان را بر نشستگان برترى داد به اجرى بزرگ، درجات و مغفرت و رحمت از جانب او براى جهادگنندگان است، و خدا همواره آمرزنده و مهربان است و خداى تعالى فرمود: آیا آب‏دهى به حاجیان و آباد دادن در مسجد الحرام را قرار داده‏‌اید همانند آن کس که به خدا و روز جزا ایمان آورده، و در راه خدا جهاد کرده است؟ هرگز پیش خدا برابر نیستند،خدا گروه ستمکاران را هدایت نمى‏کند.
الَّذِینَ آمَنُوا وَ هَاجَرُوا وَ جَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَهً عِنْدَ اللَّهِ وَ أُولَئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ یُبَشِّرُهُمْ رَبُّهُمْ بِرَحْمَهٍ مِنْهُ وَ رِضْوَانٍ وَ جَنَّاتٍ لَهُمْ فِیهَا نَعِیمٌ مُقِیمٌ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدا إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ )أَشْهَدُ أَنَّکَ الْمَخْصُوصُ بِمِدْحَهِ اللَّهِ الْمُخْلِصُ لِطَاعَهِ اللَّهِ لَمْ تَبْغِ بِالْهُدَى بَدَلا وَ لَمْ تُشْرِکْ بِعِبَادَهِ رَبِّکَ أَحَدا وَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى اسْتَجَابَ لِنَبِیِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ فِیکَ دَعْوَتَهُ ثُمَّ أَمَرَهُ بِإِظْهَارِ مَا أَوْلاکَ لِأُمَّتِهِ إِعْلاءً لِشَأْنِکَ وَ إِعْلانا لِبُرْهَانِکَ وَ دَحْضا لِلْأَبَاطِیلِ وَ قَطْعا لِلْمَعَاذِیرِ فَلَمَّا أَشْفَقَ مِنْ فِتْنَهِ الْفَاسِقِینَ وَ اتَّقَى فِیکَ الْمُنَافِقِینَ أَوْحَى إِلَیْهِ رَبُّ الْعَالَمِینَ :
آنان‏که ایمان آورده‌‏اند و هجرت کردند، و در راه خدا با اموال و جانهایشان‏ جهاد کردند، از جهت مقام به نزد خدا برترند، و ایشان رستگارانند، نویدشان مى‏‌دهد پروردگارشان‏ به رحمتى از جانب خود و خشنودى، و بهشتهایى که در آنها نعمت پایدار براى آنان باشد. در آن بهشتها جاودانند، به راستى که‏ نزد خدا پاداشى بزرگ است. شهادت مى‌‏دهم که تو به ستایش خدا مخصوص گشته‏‌اى، و مخلص در طاعت خدایى، براى‏ هدایت جایگزینى نجستى، و در بندگى پروردگارت احدى را شریک نساختى، خداى تعالى دعاى پیامبرش(درود خدا بر او و خاندانش) را در حق تو اجابت کرد،سپس اظهار آنچه تو را سزاوار حکومت بر ملّتش کرده بود به او فرمان داد، براى بالا بردن شأنت، و علنى ساختن برهانت، و دفع باطلها، و بریدن بهانه‏‌ها، پس زمانى که از آشوب اهل فسق بیمانک شد، و درباره تو در برابر منافقان محافظکارى کرد، پروردگار جهانیان به او وحى کرد:
( یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ ) فَوَضَعَ عَلَى نَفْسِهِ أَوْزَارَ الْمَسِیرِ وَ نَهَضَ فِی رَمْضَاءِ الْهَجِیرِ فَخَطَبَ وَ أَسْمَعَ وَ نَادَى فَأَبْلَغَ ثُمَّ سَأَلَهُمْ أَجْمَعَ فَقَالَ هَلْ بَلَّغْتُ فَقَالُوا اللَّهُمَّ بَلَى فَقَالَ اللَّهُمَّ اشْهَدْ ثُمَّ قَالَ أَ لَسْتُ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ فَقَالُوا بَلَى فَأَخَذَ بِیَدِکَ وَ قَالَ :«مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ». فَمَا آمَنَ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ فِیکَ عَلَى نَبِیِّهِ إِلا قَلِیلٌ وَ لا زَادَ أَکْثَرَهُمْ غَیْرَ تَخْسِیرٍ وَ لَقَدْ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى فِیکَ مِنْ قَبْلُ وَ هُمْ کَارِهُونَ:
اى رسول! آنچه از پروردگارت به تو نازل شده به مردم برسان، اگر انجام ندهى پیام خدا را نرسانده‌‏اى، خدا تو را از مردم حفظ مى‏‌کند پس او بارهاى سنگین سفر را بر دوش جان نهاد، و در حرارت شدید نیمه روز برخاست، سخنرانى کرد و شنواند، و فریاد زد، پس پیام حق را رساند، سپس از همه آنها پرسید: آیا رساندم؟ گفتند: به خدا قسم آرى. فرمود: خدایا شاهد باش. سپس به مردم خطاب کرد: آیا من آن نیستم که به مؤمنان از خود آنان سزاوارترم؟ گفتند: آرى، پس دست‏ تو را گرفت، و فرمود: هرکه را که من مولاى اویم، پس این على مولاى اوست، خدایا دوست بدار هرکه او را دوست دارد، و دشمن بدار هرکه او را دشمن دارد، و یارى کن کسى را که یارى‌‏اش کند، و خوار کن هرکه خوارش سازد. پس به آنچه خدا درباره تو بر پیامبرش نازل کرد، ایمان نیاورد جز عده‌‏اى اندک، و اکثرشان را نیفزود جز زیانکارى، پیش از آن نیز خدا در حق تو این آیه را ناز کرد درحالى‌‏که آنان دوست‏ نداشتند:
( یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّهٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّهٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یَخَافُونَ لَوْمَهَ لائِمٍ ذَلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکَاهَ وَ هُمْ رَاکِعُونَ وَ مَنْ یَتَوَلَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاکْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِینَ رَبَّنَا لا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ). اللَّهُمَّ إِنَّا نَعْلَمُ أَنَّ هَذَا هُوَ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِکَ فَالْعَنْ مَنْ عَارَضَهُ وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَذَّبَ بِهِ وَ کَفَرَ وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ.
اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید، هرکه از شما از دینش برگردد، خدا به زودى قومى را بیاورد، که آنها را دوست دارد، و آنها هم خدا را دوست دارند، بر مؤمنان نرمند، و بر کافران سخت، در راه خدا جهاد کنند، از سرزنش سرزنش‌‏کنندگان نمى‌‏ترسند، این است فضل خدا، به هر که بخواهد عنایت مى‏‌کند، خدا گسترنده و دانا است. جز این نیست که شما ولىّ خدا و رسول او و همه آنانى هستند که ایمان آورند، و آنانى که نماز را بر پا مى‌‏دارند و زکات مى‏‌دهند، درحالى‏‌که رکوع کننده‌‏اند، و هرکه با خدا و رسولش و کسانى‌‏که ایمان آوردند دوستى کند، پس حزب خدا حزب‏ پیروز است. پروردگارا به آنچه نازل کردى ایمان آوردیم، و از پیامبر پیروى نمودیم، پس ما را با گواهان بنویس. پروردگارا دلهاى ما را پس از آنکه هدایتمان کردى منحرف مساز، و به ما از نزد خود رحمتى ببخش، که تو بسیار بخشنده‌‏اى‏ خدایا ما مى‌‏دانیم که این گفتار از نزد تو حق است، پس لعنت کن کسى را که با آن معارضه کرد، و به آن کبر ورزید، و آن را تکذیب کرد، و کافر شد، و زود است بدانند کسانى که ستم کردند،به چه بازگشتگاهى برگردند.
السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ أَوَّلَ الْعَابِدِینَ وَ أَزْهَدَ الزَّاهِدِینَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ أَنْتَ مُطْعِمُ الطَّعَامِ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینا وَ یَتِیما وَ أَسِیرا لِوَجْهِ اللَّهِ لا تُرِیدُ مِنْهُمْ جَزَاءً وَ لا شُکُورا وَ فِیکَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى:( وَ یُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ) وَ أَنْتَ الْکَاظِمُ لِلْغَیْظِ وَ الْعَافِی عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ وَ أَنْتَ الصَّابِرُ فِی الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِینَ الْبَأْسِ وَ أَنْتَ الْقَاسِمُ بِالسَّوِیَّهِ وَ الْعَادِلُ فِی الرَّعِیَّهِ وَ الْعَالِمُ بِحُدُودِ اللَّهِ مِنْ جَمِیعِ الْبَرِیَّهِ وَ اللَّهُ تَعَالَى أَخْبَرَ عَمَّا أَوْلاکَ مِنْ فَضْلِهِ بِقَوْلِهِ:
سلام بر تو اى امیر مؤمنان و سروز جانشینان،و رأس عبادت‏‌کنندگان، و پارساترین پارسایان، و رحمت خدا و برکات و درودها و تحیّاتش بر تو باد، تویى خوراننده طعام در حال دوست داشتن آن، به درمانده و یتیم و اسیر تنها به خاطر خشنودى خدا، که از آنها پاداش و سپاسى نمى‏‌خواستى، و خداى تعالى در حق تو چنین گفت: دیگران را بر خود ترجیح مى‏‌دهند، گرچه خود تهیدست باشند، هرکه از بخل وجودش محفوظ ماند پس آنانند از رستگاران، تویى فروبرنده خشم، و گذشت‏‌کننده از مردم، و خدا نیکوکاران را دوست دارد،تویى صبرکننده‏ در تنگدستى و پریشان‏ حالى و به هنگام جنگ،تویى بخش کننده به برابرى، و دادگر در میان‏ ملّت، و آگاه به مقرّرات خدا، از میان همه انسانها، خداى تعالى خبر داد از آنچه سزاوار کرده تو را از فضلش به گفته‏ اش:
( أَ فَمَنْ کَانَ مُؤْمِنا کَمَنْ کَانَ فَاسِقا لا یَسْتَوُونَ أَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ جَنَّاتُ الْمَأْوَى نُزُلا بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ )وَ أَنْتَ الْمَخْصُوصُ بِعِلْمِ التَّنْزِیلِ وَ حُکْمِ التَّأْوِیلِ وَ نَصِّ الرَّسُولِ وَ لَکَ الْمَوَاقِفُ الْمَشْهُودَهُ وَ الْمَقَامَاتُ الْمَشْهُورَهُ وَ الْأَیَّامُ الْمَذْکُورَهُ یَوْمَ بَدْرٍ وَ یَوْمَ الْأَحْزَابِ إِذْ زَاغَتِ الْأَبْصَارُ وَ بَلَغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَ تَظُنُّونَ بِاللَّهِ الظُّنُونَا هُنَالِکَ ابْتُلِیَ الْمُؤْمِنُونَ وَ زُلْزِلُوا زِلْزَالا شَدِیدا وَ إِذْ یَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ إِلا غُرُورا.
آیا کسى‏‌که مؤمن است همانند کسى است که فاسق است؟ هرگز برابر نیستند. امّا کسانى که‏ ایمان آورده ‏اند، و کار شایسته کردند، براى آنها بهشت هاى خویش جایگاه جهت پذیرایى به پاداش آنچه انجام دادند، و تویى‏ اختصاص یافته به علم قرآن، و حکم تأویل، و صریح گفتار پیامبر، و توراست موقعیتهاى گواهى شده، و مقامات مشهور، و روزهاى یاد شده، روز بدر، و روز احزاب‏ آن زمان که چشمها منحرف، و جانها به گلوها رسید، و به خدا گمان مى‏ بردید، گمانهاى گوناگون، در آنجا اهل ایمان آزمایش شدند، و دچار تزلزل روحى گشتند تزلزل سخت. آن هنگام اهل نفاق و آنان‏که در دلهایشان بیمارى‏ بود گفتند: خدا و رسولش جز فریب به ما وعده ندادند.
وَ إِذْ قَالَتْ طَائِفَهٌ مِنْهُمْ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ لا مُقَامَ لَکُمْ فَارْجِعُوا وَ یَسْتَأْذِنُ فَرِیقٌ مِنْهُمُ النَّبِیَّ یَقُولُونَ إِنَّ بُیُوتَنَا عَوْرَهٌ وَ مَا هِیَ بِعَوْرَهٍ إِنْ یُرِیدُونَ إِلا فِرَارا وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ لَمَّا رَأَى الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزَابَ قَالُوا هَذَا مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَا زَادَهُمْ إِلا إِیمَانا وَ تَسْلِیما فَقَتَلْتَ عَمْرَهُمْ وَ هَزَمْتَ جَمْعَهُمْ وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِینَ کَفَرُوا بِغَیْظِهِمْ لَمْ یَنَالُوا خَیْرا وَ کَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتَالَ وَ کَانَ اللَّهُ قَوِیّا عَزِیزا وَ یَوْمَ أُحُدٍ إِذْ یُصْعِدُونَ وَ لا یَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَ الرَّسُولُ یَدْعُوهُمْ فِی أُخْرَاهُمْ وَ أَنْتَ تَذُودُ بُهَمَ الْمُشْرِکِینَ عَنِ النَّبِیِّ ذَاتَ الْیَمِینِ وَ ذَاتَ الشِّمَالِ حَتَّى رَدَّهُمُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْکُمَا خَائِفِینَ وَ نَصَرَ بِکَ الْخَاذِلِینَ وَ یَوْمَ حُنَیْنٍ عَلَى مَا نَطَقَ بِهِ التَّنْزِیلُ:
و در آن زمان گروهى از آنان گفتند: اى اهل مدینه‏ جایى براى شما نیست، بازگردید، و جمعى از آنان از پیامبر اجازه مى‏ خواستند، مى‏ گفتند: خانه ‏هاى ما باز و بى‏ حفاظ است‏ و حال آنکه بى ‏حفاظ نبود، آنان جز فرار از جنگ قصدى نداشتند، و خداى تعالى فرمود: همینکه اهل ایمان دسته‏ هاى کفر و شرک را دیدند گفتند: این همان است که خدا و رسولش به ما وعده داد،خدا و رسولش راست گفتند، و آنان را نیفزود مگر ایمان و تسلیم، پس عمرو قهرمان آنها را کشتى، و جمع آنان را فرارى دادى، و خدا آنان را که کافر بودند با خشمشان‏ بازگرداند، درحالى‏ که به غنیمتى دست نیافتند، و خدا جنگ را از اهل ایمان کفایت کرد، و خدا نیرومند و عزیز است، و روز احد هنگامى‏ که از اطراف پیامبر فرار مى‏ کردند، و به احدى اعتنا نمى‏ نمودند، و پیامبر آنان را از پشت سرشان به کارزار دعوت مى‏ کرد، تو بودى که مشرکان را براى حفظ پیامبر به راست و چپ دفع مى‏ کردى، تا خدا گزند آنان را در حالى‏ که ترسان بودند از شما دو بزرگوار برگرداند، و شکست‏ خوردگان را به وسیله تو یارى کرد. و روز حنین، بنابر آنچه قرآن در این آیه به آن گویا شد:
« إِذْ أَعْجَبَتْکُمْ کَثْرَتُکُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْکُمْ شَیْئا وَ ضَاقَتْ عَلَیْکُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّیْتُمْ مُدْبِرِینَ ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلَى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ » وَ الْمُؤْمِنُونَ أَنْتَ وَ مَنْ یَلِیکَ وَ عَمُّکَ الْعَبَّاسُ یُنَادِی الْمُنْهَزِمِینَ: یَا أَصْحَابَ سُورَهِ الْبَقَرَهِ یَا أَهْلَ بَیْعَهِ الشَّجَرَهِ حَتَّى اسْتَجَابَ لَهُ قَوْمٌ قَدْ کَفَیْتَهُمُ الْمَئُونَهَ وَ تَکَفَّلْتَ دُونَهُمُ الْمَعُونَهَ فَعَادُوا آیِسِینَ مِنَ الْمَثُوبَهِ رَاجِینَ وَعْدَ اللَّهِ تَعَالَى بِالتَّوْبَهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ : «ثُمَّ یَتُوبُ اللَّهُ مِنْ بَعْدِ ذَلِکَ عَلَى مَنْ یَشَاءُ » وَ أَنْتَ حَائِزٌ دَرَجَهَ الصَّبْرِ فَائِزٌ بِعَظِیمِ الْأَجْرِ وَ یَوْمَ خَیْبَرَ إِذْ أَظْهَرَ اللَّهُ خَوَرَ الْمُنَافِقِینَ وَ قَطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ« وَ لَقَدْ کَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِنْ قَبْلُ لا یُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ کَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولا »
«زمانى که نفرات زیاد شما باعث شگفتى شما شد، ولى شما را به هیچ وجه بى ‏نیاز نکرد، و زمین با آن فراخى‏ اش بر شما تنگ شد، سپس روى گردانده فرار کردید. آنگاه خدا آرامش خود را بر رسولش و بر مؤمنان نازل فرمود». «مؤمنان» تو بودى و همراهانت، و عمویت عباس شکست‏ خوردگان را صدا مى‏ زد: اى اصحاب سوره بقره، اى‏ اهل بیت شجره، تا جماعتى به او پاسخ دادند، که تو رنج آنها را کفایت کردى، و به جاى آنها کمک را عهده ‏دار شدى، پس نومید از پاداش برگشتند، و امیدوار به وعده خداى تعالى به توبه، و این است سخن‏ خدا که عظیم باد یادش: «آنگاه خدا توبه مى‏ پذیرد پس از آن، توبه کسى را که بخواهد، درحالى‏ که تو درجه صبر را به دست آوردى، و به مزد بزرگ پیروز شدى، و روز خیبر که خدا شکست منافقان را آشکار کرد، و دنباله کافران‏ را برید، و سپاس خداى را پروردگار جهانیان،درحالى‏ که آنها از پیش با خدا پیمان بسته بودند که فرار نکنند، و به یقین پیمان خدا مورد بازخواست است.
مَوْلایَ أَنْتَ الْحُجَّهُ الْبَالِغَهُ وَ الْمَحَجَّهُ الْوَاضِحَهُ وَ النِّعْمَهُ السَّابِغَهُ وَ الْبُرْهَانُ الْمُنِیرُ فَهَنِیئا لَکَ بِمَا آتَاکَ اللَّهُ مِنْ فَضْلٍ وَ تَبّا لِشَانِئِکَ ذِی الْجَهْلِ شَهِدْتَ مَعَ النَّبِیِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ جَمِیعَ حُرُوبِهِ وَ مَغَازِیهِ تَحْمِلُ الرَّایَهَ أَمَامَهُ وَ تَضْرِبُ بِالسَّیْفِ قُدَّامَهُ ثُمَّ لِحَزْمِکَ الْمَشْهُورِ وَ بَصِیرَتِکَ فِی الْأُمُورِ أَمَّرَکَ فِی الْمَوَاطِنِ وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْکَ أَمِیرٌ وَ کَمْ مِنْ أَمْرٍ صَدَّکَ عَنْ إِمْضَاءِ عَزْمِکَ فِیهِ التُّقَى وَ اتَّبَعَ غَیْرُکَ فِی مِثْلِهِ الْهَوَى فَظَنَّ الْجَاهِلُونَ أَنَّکَ عَجَزْتَ عَمَّا إِلَیْهِ انْتَهَى ضَلَّ وَ اللَّهِ الظَّانُّ لِذَلِکَ وَ مَا اهْتَدَى وَ لَقَدْ أَوْضَحْتَ مَا أَشْکَلَ مِنْ ذَلِکَ لِمَنْ تَوَهَّمَ وَ امْتَرَى بِقَوْلِکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکَ :
مولاى من تویى حجّت رسا، و راه‏ روشن، و نعمت کامل، و برهان تابناک، پس گوارا باد تو را، آنچه خدا از برترى به تو داد، و نابود باد دشمن نادانت، با پیامبر(درود خدا بر او و خاندانش) در تمام جنگها و لشگرکشی هایش حاضر بودى، پیشاپیش پرچم اسلام را به دوش مى‏ کشیدى، و در برابرش شمشیر مى‏ زدى، سپس تنها براى تدبیر و کاردانى مشهودت‏ و بینایى‏ ات در امور، در تمام میدانها تو را به فرماندهى مى ‏گماشت، و امیرى بر تو نبود، چه بسیار کارهایى که تقوا مانع‏ اجراى تصمیت در آنها شد، اما جز تو در مثل آن از هواى نفس پیروى کرد، پس نادانان گمان کردند، که تو از آنچه او به آن رسید عاجز شدى، به خدا قسم گمان‏ کننده اینچنین گمراه شد و را نیافت، و تو واضح ساختى آنچه مشکل‏ شده بود از این امور، براى آن‏که توهّم و تردید کرد به گفتارت،درود خدا بر تو که فرمودى:
«قَدْ یَرَى الْحُوَّلُ الْقُلَّبُ وَجْهَ الْحِیلَهِ وَ دُونَهَا حَاجِزٌ مِنْ تَقْوَى اللَّهِ فَیَدَعُهَا رَأْیَ الْعَیْنِ وَ یَنْتَهِزُ فُرْصَتَهَا مَنْ لا حَرِیجَهَ [جَرِیحَهَ] لَهُ فِی الدِّینِ»، صَدَقْتَ وَ اللَّهِ‏ وَ خَسِرَ الْمُبْطِلُونَ وَ إِذْ مَاکَرَکَ النَّاکِثَانِ فَقَالا نُرِیدُ الْعُمْرَهَ فَقُلْتَ لَهُمَا:«لَعَمْرُکُمَا مَا تُرِیدَانِ الْعُمْرَهَ لَکِنْ تُرِیدَانِ الْغَدْرَهَ» فَأَخَذْتَ الْبَیْعَهَ عَلَیْهِمَا وَ جَدَّدْتَ الْمِیثَاقَ فَجَدَّا فِی النِّفَاقِ فَلَمَّا نَبَّهْتَهُمَا عَلَى فِعْلِهِمَا أَغْفَلا وَ عَادَا وَ مَا انْتَفَعَا وَ کَانَ عَاقِبَهُ أَمْرِهِمَا خُسْرا ثُمَّ تَلاهُمَا أَهْلُ الشَّامِ فَسِرْتَ إِلَیْهِمْ بَعْدَ الْإِعْذَارِ وَ هُمْ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ وَ لا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ هَمَجٌ رَعَاعٌ ضَالُّونَ وَ بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَى مُحَمَّدٍ فِیکَ کَافِرُونَ وَ لِأَهْلِ الْخِلافِ عَلَیْکَ نَاصِرُونَ وَ قَدْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى بِاتِّبَاعِکَ وَ نَدَبَ الْمُؤْمِنِینَ إِلَى نَصْرِکَ وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ :
گاهى انسان‏ زبردست و چیره روى چاره را مى‏ بیند، ولى در برابرش پرده ‏اى از تقواى خداست، در نتیجه روى چاره را آشکار رها مى‏ کند، ولى فرصت آن را غنیمت مى‏ داند کسى که در امر دین باکى ندارد، به خدا سوگند راست گفتى، و یاوه ‏سرایان دچار زیان شدند، هنگامى‏ که آن دو عهدشکن (طلحه و زبیر) با تو به فریبکارى برخاستند، و گفتند قصد عمره داریم، به آنان گفتى: به جان خودتان قسم قصد عمره ندارید، بلکه‏ قصد خیانت دارید، در نتیجه از آن دو نفر بیعت گرفتى، و پیمان را محکم کردى، پس در نفاق‏ کوشیدند، زمانى که بر کار نادرستشان آگاهشان کردى، بى‏ توجّهى کردند، و به کار خویش بازگشتند، ولى بهره ‏مند نشدند، و سرانجام کار هر دو خسران شد سپس اهل شام خیانت آن دو را دنبال کردند، و تو پس از بستن راه عذر بر آنان به سویشان حرکت کردى، ولى آنها به دین حق گردن ننهادند. و در قرآن تدبّر ننمودند، بى ‏خردان پست و گمراهان ناجوانمرد، به آنچه در حق تو بر محمّد نازل شده بود کافرند، و یاوران مخالف تو، درحالى‏ که خدا به پیروى از تو امر کرد، و مؤمنان را به یارى‏ تو فرا خواند، و فرمود خداى عزّ و جلّ:
(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ) مَوْلایَ بِکَ ظَهَرَ الْحَقُّ وَ قَدْ نَبَذَهُ الْخَلْقُ وَ أَوْضَحْتَ السُّنَنَ بَعْدَ الدُّرُوسِ وَ الطَّمْسِ فَلَکَ سَابِقَهُ الْجِهَادِ عَلَى تَصْدِیقِ التَّنْزِیلِ وَ لَکَ فَضِیلَهُ الْجِهَادِ عَلَى تَحْقِیقِ التَّأْوِیلِ وَ عَدُوُّکَ عَدُوُّ اللَّهِ جَاحِدٌ لِرَسُولِ اللَّهِ یَدْعُو بَاطِلا وَ یَحْکُمُ جَائِرا وَ یَتَأَمَّرُ غَاصِبا وَ یَدْعُو حِزْبَهُ إِلَى النَّارِ وَ عَمَّارٌ یُجَاهِدُ وَ یُنَادِی بَیْنَ الصَّفَّیْنِ الرَّوَاحَ الرَّوَاحَ إِلَى الْجَنَّهِ وَ لَمَّا اسْتَسْقَى فَسُقِیَ اللَّبَنَ کَبَّرَ وَ قَالَ قَالَ لِی رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ آخِرُ شَرَابِکَ مِنَ الدُّنْیَا ضَیَاحٌ مِنْ لَبَنٍ ،
اى کسانى که ایمان آورده‏ اید خدا را پروا کنید، و با راستگویان باشید. مولاى من حق بر تو نمایان شد، درحالى‏ که مردم آن را به یک سو انداختند، و تو روش هاى دینى را پس از کهنگى و نابودى‏ آشکار ساختى، توراست پیشینه جهاد بر پایه تصدیق به قرآن، و توراست فضیلت جهاد بر پایه تحقّق تأویل، و دشمن تو دشمن خدا، و انکارکننده رسول خدا است، دعوت مى‏ کند دعوت باطل، حکومت مى‏ کند به ستم، فرمان مى‏ دهد غاصبانه، دار و دسته ‏اش را به دوزخ مى ‏خواند، درحالى ‏که عمّار جهاد مى‏ کرد و میان دو لشگر فریاد مى‏ زد: کوچ کنید، کوچ کنید به سوى بهشت، و زمانى که آب خواست، با شیر سیراب شد و تکبیر زد و گفت: رسول خدا(درود خدا بر او و خاندانش) به من فرمود: آخرین نوشیدنى‏ ات از دنیا مخلوطى است از شیر،
وَ تَقْتُلُکَ الْفِئَهُ الْبَاغِیَهُ فَاعْتَرَضَهُ أَبُو الْعَادِیَهِ الْفَزَارِیُّ فَقَتَلَهُ فَعَلَى أَبِی الْعَادِیَهِ لَعْنَهُ اللَّهِ وَ لَعْنَهُ مَلائِکَتِهِ وَ رُسُلِهِ أَجْمَعِینَ وَ عَلَى مَنْ سَلَّ سَیْفَهُ عَلَیْکَ وَ سَلَلْتَ سَیْفَکَ عَلَیْهِ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُنَافِقِینَ إِلَى یَوْمِ الدِّینِ وَ عَلَى مَنْ رَضِیَ بِمَا سَاءَکَ وَ لَمْ یَکْرَهْهُ وَ أَغْمَضَ عَیْنَهُ وَ لَمْ یُنْکِرْ أَوْ أَعَانَ عَلَیْکَ بِیَدٍ أَوْ لِسَانٍ أَوْ قَعَدَ عَنْ نَصْرِکَ أَوْ خَذَلَ عَنِ الْجِهَادِ مَعَکَ أَوْ غَمَطَ فَضْلَکَ وَ جَحَدَ حَقَّکَ أَوْ عَدَلَ بِکَ مَنْ جَعَلَکَ اللَّهُ أَوْلَى بِهِ مِنْ نَفْسِهِ وَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ سَلامُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ وَ عَلَى الْأَئِمَّهِ مِنْ آلِکَ الطَّاهِرِینَ،
و تو را گروه متجاوز به قتل مى‏ رساند، پس ابو العادیه فزارى راه را بر عمّار گرفت و او را کشت، بر ابو العادیه لعنت خدا و لعنت فرشتگان خدا و همه پیامبران، و لعنت بر کسى‏ که شمشیر به روى تو کشید، و تو به روى‏ او شمشیر کشیدى، اى امیر مؤمنان، از مشرکان و منافقان تا روز قیامت، و بر آن‏ که خشنود شد به آنچه تو را غمگین ساخت، و غم تو را ناخوش نداشت و دیده برهم نهاد و بى‏ تفاوت گذشت، و علّت و عاملش را نکار نکرد، یا علیه تو به دست و زبان کمک کرد، یا از یارى‏ ات دست کشید، یا از جهاد نمودن به همراه تو، کناره ‏گیرى کرد، یا فضل تو را کوچک شمرد، و حقّت را انکار کرد، یا با تو برابر نمود کسى را که خدا قرار داد تو را سزاوارتر به او از خود او، و درودهاى خدا و رحمت و برکات و سلام و تحیّاتش بر تو و بر امامان از خاندان پاک تو،
إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ وَ الْأَمْرُ الْأَعْجَبُ وَ الْخَطْبُ الْأَفْظَعُ بَعْدَ جَحْدِکَ حَقَّکَ غَصْبُ الصِّدِّیقَهِ الطَّاهِرَهِ الزَّهْرَاءِ سَیِّدَهِ النِّسَاءِ فَدَکا وَ رَدُّ شَهَادَتِکَ وَ شَهَادَهِ السَّیِّدَیْنِ سُلالَتِکَ وَ عِتْرَهِ الْمُصْطَفَى صَلَّى اللَّهُ عَلَیْکُمْ وَ قَدْ أَعْلَى اللَّهُ تَعَالَى عَلَى الْأُمَّهِ دَرَجَتَکُمْ وَ رَفَعَ مَنْزِلَتَکُمْ وَ أَبَانَ فَضْلَکُمْ وَ شَرَّفَکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ فَأَذْهَبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَکُمْ تَطْهِیرا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِنَّ الْإِنْسَانَ خُلِقَ هَلُوعا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعا وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَیْرُ مَنُوعا إِلا الْمُصَلِّینَ فَاسْتَثْنَى اللَّهُ تَعَالَى نَبِیَّهُ الْمُصْطَفَى وَ أَنْتَ یَا سَیِّدَ الْأَوْصِیَاءِ مِنْ جَمِیعِ الْخَلْقِ فَمَا أَعْمَهَ مَنْ ظَلَمَکَ عَنِ الْحَقِّ ،
که براستى او ستوده و بزرگوار است و کار شگفت انگیزتر و پیش آمد جانگدازتر پس از انکار حق تو غصب فدک صدّیقه طاهره زهرا سرور زنان، و نپذیرفتن گواهى تو و گواهى دو سَرور از نژادت و عترت مصطفى است!!(درود خدا بر شما باد)، و حال آن‏که خدا درجه شما را بر امّت برتر گرداند، و منزلت شما را رفیع قرار داد، و فضل و شرفتان را بر جهانیان آشکار ساخت، و پلیدى را از شما برد، و پاکتان ساخت پاک‏ساختنى ویژه، خدا عزّ و جلّ فرمود: انسان بسیار حریص آفریده‏ شده، چون گزندى به او در رسد بى‏ صبرى کند، و چون خیرى به او در رسد دریغ ورزد، جز نمازگزاران، پس خداى‏ متعال، پیامبر برگزیده ‏اش را و تو را، اى سرور جانشیان از همه خلق استثنا کرد، پس آنان‏که به تو ستم‏ کردند، چقدر از دیدن حق کور بودند،
ثُمَّ أَفْرَضُوکَ سَهْمَ ذَوِی الْقُرْبَى مَکْرا وَ أَحَادُوهُ عَنْ أَهْلِهِ جَوْرا فَلَمَّا آلَ الْأَمْرُ إِلَیْکَ أَجْرَیْتَهُمْ عَلَى مَا أَجْرَیَا رَغْبَهً عَنْهُمَا بِمَا عِنْدَ اللَّهِ لَکَ فَأَشْبَهَتْ مِحْنَتُکَ بِهِمَا مِحَنَ الْأَنْبِیَاءِ عَلَیْهِمُ السَّلامُ عِنْدَ الْوَحْدَهِ وَ عَدَمِ الْأَنْصَارِ وَ أَشْبَهْتَ فِی الْبَیَاتِ عَلَى الْفِرَاشِ الذَّبِیحَ عَلَیْهِ السَّلامُ إِذْ أَجَبْتَ کَمَا أَجَابَ وَ أَطَعْتَ کَمَا أَطَاعَ إِسْمَاعِیلُ صَابِرا مُحْتَسِبا إِذْ قَالَ لَهُ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَى فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَا ذَا تَرَى قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا أَبَاتَکَ النَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ أَمَرَکَ أَنْ تَضْجَعَ فِی مَرْقَدِهِ وَاقِیا لَهُ بِنَفْسِکَ أَسْرَعْتَ إِلَى إِجَابَتِهِ مُطِیعا وَ لِنَفْسِکَ عَلَى الْقَتْلِ مُوَطِّنا،
سپس سهم خویشان پیامبر را از باب فریب براى تو مقرّر داشتند، ولى به جور و ستم از اهلش برگرداندند چون حکومت به تو برگشت با خویشان پیامبر درحالى‏ که از آن دو نفر روى‏ گردان بودى، بخاطر پاداشى که نزد خدا براى تو بود، به همان صورت عمل‏ کردى که آن دو نفر عمل کردند، پس گرفتارى تو به آن دو نفر به گرفتارى پیامبران(درود خدا بر ایشان) در هنگام تنهایى و بى‏ یاورى شبیه شد، و در آرمیدن در بستر پیامبر شبیه به اسماعیل ذبیح(درود بر او) شدى چه آن‏که تو نیز مانند او قبول کردى، و اطاعت نمودى‏ به همان صورت که اسماعیل صابرانه و پاداش‏ خواهانه اطاعت کرد، وقتى که ابراهیم به و او گفت: «پسرم در خواب دیدم که ترا ذبح‏ مى‏ کنم، بنگر که رأى تو چیست؟» گفت: «پدر به آنچه دستور داده شده ‏اى اقدام کن، اگر خدا بخواهد مرا از بردباران‏ خواهید یافت»، و تو نیز زمانى که پیامبر(درود خدا بر او و خاندانش) در بسترش خواباندت و به تو فرمان داد در خوابگاهش بیارامى، و او را با جانت از شر دشمنانش حفظ کنى، فرمانبردارانه به پذیرش دعوتش شتافتى، و خو را براى کشته شدن آماده کردى،
فَشَکَرَ اللَّهُ تَعَالَى طَاعَتَکَ وَ أَبَانَ عَنْ جَمِیلِ فِعْلِکَ بِقَوْلِهِ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ ثُمَّ مِحْنَتُکَ یَوْمَ صِفِّینَ وَ قَدْ رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ حِیلَهً وَ مَکْرا فَأَعْرَضَ الشَّکُّ وَ عُزِفَ الْحَقُّ وَ اتُّبِعَ الظَّنُّ أَشْبَهَتْ مِحْنَهَ هَارُونَ إِذْ أَمَّرَهُ مُوسَى عَلَى قَوْمِهِ فَتَفَرَّقُوا عَنْهُ وَ هَارُونُ یُنَادِی بِهِمْ وَ یَقُولُ یَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهِ وَ إِنَّ رَبَّکُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِی وَ أَطِیعُوا أَمْرِی قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَیْهِ عَاکِفِینَ حَتَّى یَرْجِعَ إِلَیْنَا مُوسَى وَ کَذَلِکَ أَنْتَ لَمَّا رُفِعَتِ الْمَصَاحِفُ قُلْتَ یَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهَا وَ خُدِعْتُمْ فَعَصَوْکَ وَ خَالَفُوا عَلَیْکَ وَ اسْتَدْعَوْا نَصْبَ الْحَکَمَیْنِ فَأَبَیْتَ عَلَیْهِمْ وَ تَبَرَّأْتَ إِلَى اللَّهِ مِنْ فِعْلِهِمْ وَ فَوَّضْتَهُ إِلَیْهِمْ فَلَمَّا أَسْفَرَ الْحَقُّ وَ سَفِهَ الْمُنْکَرُ وَ اعْتَرَفُوا بِالزَّلَلِ وَ الْجَوْرِ عَنِ الْقَصْدِ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِهِ وَ أَلْزَمُوکَ عَلَى سَفَهٍ التَّحْکِیمَ الَّذِی أَبَیْتَهُ وَ أَحَبُّوهُ وَ حَظَرْتَهُ وَ أَبَاحُوا ذَنْبَهُمُ الَّذِی اقْتَرَفُوهُ،
در نتیجه خدا از فرمان‏برداریت قدردانى کرد، و از کار زیبایت به گفتارش جلّ ذکره در قرآن پرده برداشت، آنجا که‏ فرمود: «و از مردم کسى است که جانش را براى بدست آوردن خوشنودى خدا مى ‏فروشد» سپس گرفتاریت در جنگ صفین، درحالى‏ که قرآن‏ها از روى حیله و فریب به نیزه ‏ها بالا رفته بود، در نتیجه شک و تردید پیدا شد، و حق به یک سو افتاد، و از گمان پیروى شد، این گرفتارى ‏ات‏ شبیه به گرفتارى هارون شد، زمانی که موسى او را بر قوم خود امارت داد، آنها از او پراکنده شدند، هارون بر سر آنان فریاد مى‏ زد و مى‏ گفت: اى مردم شما به گوساله آزمایش شده ‏اید به درستى که پروردگار شما خداى بخشنده است، از من پیروى کنید و از دستورم پیروى نمایید، گفتند همچنان روى آور به گوساله خواهیم بود، تا موسى به سوى ما بازگردد!! و همچنین تو اى امیر مومنان، همین که قرآنها بالا رفت گفتى: اى ملّت‏ شما به آن آزمایش شدید و گرفتار نیرنگ گشته ‏اید، امّا از خواسته تو سرپیچى کردند، و با تو به مخالفت برخاستند، و گماشتن دو داور را از تو تقاضا نمودند، تو از تقاضاى آنان سرباز زدى، و از عمل آنان به سوى خدا بیزارى جستى، و آن را به خودشان واگذاشتى، پس زمانى که حق آشکار شد، و خطاى منکر روشن گشت، و به لغزش و انحراف از راه حق اعتراف کردند، پس از آن دچار اختلاف شدند، و از روى بى‏ خردى‏ تو را مجبور به پذیرفتن حکمیّت کردند، حکمیتى که از آن سرباز زدى و آنان مى‏ خواستند و تو از آن باز داشتى، روا دانستند گناهانشان را که مرتکب شدند،
وَ أَنْتَ عَلَى نَهْجِ بَصِیرَهٍ وَ هُدًى وَ هُمْ عَلَى سُنَنِ ضَلالَهٍ وَ عَمًى فَمَا زَالُوا عَلَى النِّفَاقِ مُصِرِّینَ وَ فِی الْغَیِّ مُتَرَدِّدِینَ حَتَّى أَذَاقَهُمُ اللَّهُ وَبَالَ أَمْرِهِمْ فَأَمَاتَ بِسَیْفِکَ مَنْ عَانَدَکَ فَشَقِیَ وَ هَوَى وَ أَحْیَا بِحُجَّتِکَ مَنْ سَعِدَ فَهُدِیَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْکَ غَادِیَهً وَ رَائِحَهً وَ عَاکِفَهً وَ ذَاهِبَهً فَمَا یُحِیطُ الْمَادِحُ وَصْفَکَ وَ لا یُحْبِطُ الطَّاعِنُ فَضْلَکَ أَنْتَ أَحْسَنُ الْخَلْقِ عِبَادَهً وَ أَخْلَصُهُمْ زَهَادَهً وَ أَذَبُّهُمْ عَنِ الدِّینِ أَقَمْتَ حُدُودَ اللَّهِ بِجُهْدِکَ [بِجَهْدِکَ‏] وَ فَلَلْتَ عَسَاکِرَ الْمَارِقِینَ بِسَیْفِکَ تُخْمِدُ لَهَبَ الْحُرُوبِ بِبَنَانِکَ وَ تَهْتِکُ سُتُورَ الشُّبَهِ بِبَیَانِکَ وَ تَکْشِفُ لَبْسَ الْبَاطِلِ عَنْ صَرِیحِ الْحَقِّ لا تَأْخُذُکَ فِی اللَّهِ لَوْمَهُ لائِمٍ وَ فِی مَدْحِ اللَّهِ تَعَالَى لَکَ غِنًى عَنْ مَدْحِ الْمَادِحِینَ وَ تَقْرِیظِ الْوَاصِفِینَ،
تو بر راه بینایى و هدایت بودى، و ایشان بر روش هاى گمراهى و کورى، همچنان بر نفاق اصرار داشتند، و در گمراهى سرگردان بودند، تا خدا سنگینى کار ناپسندشان را به آنان چشاند، و کسى را که با تو دشمنى کرد با شمشیرت به نابودى کشید، پس بدبخت و نگونسار شد، و با حجّت تو زنده کرد کسى را که سعادت یافت، و راهنمایى شد. درود خدا بر تو باد بامداد و شامگاه،در حضر و در سفر،بر وصفت مدح‏ کننده ‏اى احاطه نکند،و عیب‏ جویى‏ برترى‏ ات را نابود ننماید،تو در عبادت بهترین خلقى،و در پارسایى خالص‏ترین آنانى،و در دفاع از دین‏ سرسخت‏ ترین ایشان،با کوششت حدود خدا را بپا داشتى،و با شمشیرت اردوهاى خارج از دین را فرارى دادى،با سرانگشت هایت شعله جنگها را خاموش ساختى،و با بیانت پرده ‏هاى شبه را دریدى،و آمیختگى باطل را از حق روشن‏ برطرف کردى،سرزنش هیچ سرزنش ‏کننده‏اى تو را در راه خدا نگرفت،مدح خداى تعالى تو را بى‏ نیاز کرد از مدح مدّاحان و ستایش وصف ‏کنندگان،
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَنْتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِیلا وَ لَمَّا رَأَیْتَ أَنْ قَتَلْتَ النَّاکِثِینَ وَ الْقَاسِطِینَ وَ الْمَارِقِینَ وَ صَدَقَکَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَعْدَهُ فَأَوْفَیْتَ بِعَهْدِهِ قُلْتَ أَ مَا آنَ أَنْ تُخْضَبَ هَذِهِ مِنْ هَذِهِ أَمْ مَتَى یُبْعَثُ أَشْقَاهَا وَاثِقا بِأَنَّکَ عَلَى بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّکَ وَ بَصِیرَهٍ مِنْ أَمْرِکَ قَادِمٌ عَلَى اللَّهِ مُسْتَبْشِرٌ بِبَیْعِکَ الَّذِی بَایَعْتَهُ بِهِ وَ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَهَ أَنْبِیَائِکَ وَ أَوْصِیَاءِ أَنْبِیَائِکَ بِجَمِیعِ لَعَنَاتِکَ ،
خداى تعالى فرمود:از مؤمنان مردانى هستند که به آنچه با خدا بر آن پیمان بسته بودند صادقانه وفا کردند،گروهى بر سر پیمان خود به شهادت رسیدند،و جمعى از آنان انتظار مى ‏شکند،و به هیچ روى تغییر نکردند. زمانى که دیدى پیمان‏ شکنان و ستمکاران و بیرون‏ رفتگان از دین را کشتى،و رسول خدا(که درود خدا بر او و خاندانش باد) وعده‏اش را به توراست گفته بود،و تو هم به عهدش وفا کردى،گفتى:آیا وقت آن نرسیده که این محاسن به‏ خون سر رنگین شود؟،با چه زمان بدبخت‏ ترین این ملّت براى این کار برانگیخته مى ‏شود،اطمینان داشتى به اینکه بر پایه برهانى از پروردگارت و بصیرت از کارت هستى،وارد شونده بارگاه خدایى،شادان به معامله ‏اى که انجام دادى،و این است آن راستگارى‏ بزرگ.خدایا کشندگان پیامبرانت،و جانشینان انبیایت را به تمام لعنت هایت لعنت کن،
وَ أَصْلِهِمْ حَرَّ نَارِکَ وَ الْعَنْ مَنْ غَصَبَ وَلِیَّکَ حَقَّهُ وَ أَنْکَرَ عَهْدَهُ وَ جَحَدَهُ بَعْدَ الْیَقِینِ وَ الْإِقْرَارِ بِالْوِلایَهِ لَهُ یَوْمَ أَکْمَلْتَ لَهُ الدِّینَ اللَّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَهَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ ظَلَمَهُ وَ أَشْیَاعَهُمْ وَ أَنْصَارَهُمْ اللَّهُمَّ الْعَنْ ظَالِمِی الْحُسَیْنِ وَ قَاتِلِیهِ وَ الْمُتَابِعِینَ عَدُوَّهُ وَ نَاصِرِیهِ وَ الرَّاضِینَ بِقَتْلِهِ وَ خَاذِلِیهِ لَعْنا وَبِیلا اللَّهُمَّ الْعَنْ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ مُحَمَّدٍ وَ مَانِعِیهِمْ حُقُوقَهُمْ اللَّهُمَّ خُصَّ أَوَّلَ ظَالِمٍ وَ غَاصِبٍ لِآلِ مُحَمَّدٍ بِاللَّعْنِ وَ کُلَّ مُسْتَنٍّ بِمَا سَنَّ إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ [وَ آلِ مُحَمَّدٍ] خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ عَلَى عَلِیٍّ سَیِّدِ الْوَصِیِّینَ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ اجْعَلْنَا بِهِمْ مُتَمَسِّکِینَ وَ بِوِلایَتِهِمْ مِنَ الْفَائِزِینَ الْآمِنِینَ الَّذِینَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ.
و آنان‏ را ملازم حرارت آتشت گردان،و لعنت کن کسى را که حقّ ولىّ‏ ات را غصب کرد،و پیمانش را انکار نمود،و او را پس از یقین و اقرار به ولایتش روزى که دین را براى او کامل کردى منکر شد،خدایا قاتلان امیر مؤمنان و کسانى‏ که به‏ او ستم کردند،و پیروان و یاران آنان را لعنت کن.خدایا ستم ‏کنندگان بر حسین را لعنت کن،و همچنین قاتلانش،و پیروى‏ کنندگان از دشمنش و یاوران دشمنش،و راضیان به قتلش،و دریغ ‏کنندگان از یارى‏اش لعنتى شدید و سخت،خدایا لعنت‏ کن اول ستمکارى که به خاندان محمّد ستم کرد،و آنان را از حقوقشان بازداشت،خدایا اوّل ستمکار و غاصب حق خاندان محمّد را به لعنت اختصاص ده،و هر پیروى کننده از آنچه او شیوه ساخت تا روز قیامت.خدایا درود فرست بر محمّد خاتم پیامبران،و بر على سرور اوصیا،و خاندان پاکش،و ما را قرار ده از متمسّکین به آنان،و از کامیابان به ولایتشان،و ایمنانى که نه بیمى بر آنان است،و نه اندوهگین‏ مى‏ شوند.

این زیارت‏ را هر روز از نزدیک و دور مى‏‌شود خواند،و این فایده بزرگى است که البته مشتاقان به عبادت،و شائقان زیارت‏ حضرت شاه ولایت علیه السّلام آن را غنیمت خواهند شمرد.

التماس دعا

در راستای اجرایی شدن طرح عظیم و مبنایی «احیا و ساماندهی جلسات قرآنی خانگی مسجدمحور» که پس از ۲ سال بررسی و هم‌اندیشی با نخبگان حوزه قرآن کریم و تمهید مقدمات لازم آغاز شده است، و پس از برگزاری دوره تربیت مدرس جلسات قرآنی خانگی، نشست توجیهی مدیران مؤسسات مجری دوره تربیتت مربی جلسات قرآنی خانگی و نمایندگان استانی کارگروه به مدت یک روز در تهران برگزار شد.

این نشست توجیهی با توجه به متفاوت بودن قالب، شیوه اجرا و محتوای این دوره آموزشی برگزار شده است تا ضمن آشنایی با فرآیند اجرایی آن، برای تحقق اهداف پیش‌بینی شده، هماهنگی حداکثری میان مؤسسات مجری و نمایندگان استانی حاضر در طرح صورت پذیرد.

این نشست از ساعت ۹ صبح روز پنجشنه مورخ ۷/۱۱/۹۵ با تلاوت آیاتی چند از کلام‌الله مجید توسط قاری نوجوان حاضر در طرح اسوه آقای رضا مدبر در سالن همایش قرارگاه فرهنگی خاتم‌الأوصیا(عج) آغاز شد. در ابتدای برنامه آقای دکتر خواجه‌پیری دبیر کارگروه قرآن ضمن خیر مقدم به مدعوین محترم در خصوص «بایسته‌ها، ضرورت‌ها و الزامات مدیریت فرآیند احیاء و ساماندهی جلسات قرآنی خانگی مسجدمحور» ایراد سخن کردند.

در ادامه نشست آقای سهرابی مسئول طرح ضمن معرفی طرح و اهداف آن، از اقداماتی که منجر به تدوین این طرح شد و همچنین اقداماتی تاکنون در این خصوص انجام شده و یا در آینده نزدیک انجام خواهد شد، گزارش مفصلی ارائه کردند.

آخرین برنامه پیش از ظهر، تبیین دوره آموزشی تربیت مدرس و همچنین دوره تربیت مربی پیش‌رو بود که توسط مسئول واحد آموزش کارگروه قرآن، آقای مطهری صورت گرفت. ایشان ضمن ارائه گزارشی از برگزاری دوره تربیت مدرس جلسات خانگی، فرآیند اجرایی، نظام آموزش و منابع موردنیاز و همچنین دستور‌العمل‌های لازم برای برگزاری دوره آموزشی تربیت مربی جلسات خانگی را تشریح کردند.

بعد اقامه نماز ظهر، سخنران میهمان این نشست، جناب آقای سیداحمد عبودتیان مدیرعامل محترم بنیاد فرهنگی خاتم‌الأوصیاء(عج) ایراد سخن داشتند. ایشان ضمن تبیین وضعیت کنونی جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و همچنین فرصت‌ها، چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی این جبهه، گریزی نیز به دیدار اخیر مسئولان قرارگاه خاتم با رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت امام خامنه‌ای‌^{مدظله‌العالی} داشتند و بیان مهمترین بخش‌های فرمایشات ایشان، از لزوم همت جهادی، نگاه راهبردی و شناختت کافی در عرصه جنگ نرم نکاتی را برشمردند.

در بخش دیگری از این نشست جناب آقای مهندس اردستانی، جانشین کارگروه با جمع‌بندی مطالب مطرح شده، اقدامات لازم برای برگزاری دوره تربیت مربی را تشریح کردند تا مؤسسات مجری ضمن عقد قرارداد با کارگروه با همکاری نمایندگان استانی و ائمه جماعات مساجد محور نسبت به شناسایی مربیان واجدشرایط و داوطلب اقدام کرده و با معرفی آنان از طریق کاربرگ‌ها و دستورالعمل‌های پیش‌بینی شده، مقدمات لازم برای برگزاری دوره تربیت مربی را فراهم کنند.

همچنین مدیران مؤسسات مجری ضمن بیان دغدغه‌ها و نقطه‌نظرات خود در این خصوص، سئوالات و مشکلات خود را پیرامون برگزاری این دوره مطرح کردند که با صحبت‌ها و توضیحات دبیر و جانشین کارگروه این مطالب حل و فصل و تصمیمات متقضی اخذ شد. در پایان، قرارداد برگزاری دوره تربیت مربی با مؤسسه مجری منعقد و اقدامات لازم در این خصوص صورت گرفت.

بخش پایانی این نشست، هم‌اندیشی کوتاهی با حضور نمایندگان استانی کارگروه بود که پیرامون فعالیت‌های صورت گرفته و یا در دست اقدام کارگروه صحبت و پس از تبادل نظر و جمع‌بندی تصمیمات لازم اتخاذ شد.

[See image gallery at valasr.net]

وی با اشاره به آیه «وَ لِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِّمَّا عَمِلُوا»، افزود: از نظر قرآن، مبنای تعیین درجه هر کس در قیامت عمل خود او است. قرآن از قول اهل بهشت نقل می‌کند که وقتی رستگاری خود و نعمت‌های بهشت را می‌بینند، می‌گویند: ستایش مخصوص خداوندی است که ما را به این همه نعمت رهنمون شد؛ و اگر خدا ما را هدایت نکرده بود، ما به این‌ها راه نمی‌یافتیم! مسلّماً فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند! در این هنگام است که: «وَ نُودُوا أَن تِلْکُمُ الْجَنَّهُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُونَ»؛ به آنان ندا داده می‌شود که: این بهشت را در برابر اعمالی که انجام می‌دادید، به ارث بردید!

به همین منوال، درجات اهل جهنم نیز محصول کردار زشت خود آنها است: «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ، وَ مَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ». بنابراین مقصود از «تَقْدِمَهً» همان اعمال صالح است. اما هم قرآن و هم روایات، در میان همه اعمال صالح تاکید خاصی بر انفاق دارند.

دکتر اسماعیلی در تبیین چرایی تاکید قرآن و روایات بر انفاق، گفت: از سویی انسان حب به ذات خود و متعلقات خود دارد و از سوی دیگر حب به خدا و غیرخدا در یک جا و در یک رتبه جمع نمی‌شود. اصلاً حب دو چیز متناقض با هم جمع‌شدنی نیست؛ چه خدا و غیرخدا و چه هر دو چیز دیگری: «مَّا جَعَلَ اللَّـهُ لِرَجُلٍ مِّن قَلْبَیْنِ فِی جَوْفِهِ»؛ خداوند برای هیچ کس دو دل در درونش نیافریده است. کسی که دل در گرو محبت قدرت‌های غیرخدایی دارد، طعم ایمان را نچشیده است.

وی با اشاره به روایتی از امام باقر علیه‌السلام که می‌فرماید «حضرت امیر صلوات الله علیه درباره این آیه فرموده‌اند: دوست داشتن ما و دوست داشتن دشمن ما، در دل یک انسان با هم جمع نمی‌شوند. زیرا خداوند برای هیچ مردی در درونش، دو دل ننهاده است که با این یکی دوست بدارد و با آن یکی دشمن بدارد.»

راز اشتراط انفاق در وصول به «بِرّ»

معجزه انفاق این است که حب غیرخدا را در همین دنیا از دل انسان بیرون می‌کند و در نتیجه حب خدا در قلب او جا می‌گیرد. وقتی کسی از خود و اهل و مالش دل می‌کَنَد و آنها را در آرزوی آخرت پیشاپیش می‌فرستد، معلوم می‌شود که واقعاً به خدا و قیامت و وعده‌های الهی دل بسته است.

وی با بیان اینکه «انفاق باعث دل کندن از غیرخدا می‌شود، و هر چه بیشتر از غیر خدا دل بِکَنَد بیشتر به خدا دلبسته می‌شود؛ تا جایی که هیچ کس جز او در دلش ساکن نباشد»، گفت: یکی از اسرار آن همه سفارش به انفاق و صدقه دادن «حتی بر خارج از مذهب و بر حیوانات برّی و بحری» نیز همین است؛ چنان‌که امام خمینی (ره) در شرح حدیثی نوشته‌اند:

«باید دانست که انسان با علاقه‌مندی و محبت به مال و منال و زخارف دنیویه بزرگ شده است و تربیت گردیده، و این علاقه در اعماق قلب او جایگزین گردیده. و منشأ بیشتر مفاسد اخلاقی و اعمالی، بلکه مفاسد دینی، همین علاقه است… پس، اگر انسان به واسطه صدقات و ایثار بر نفس این علاقه را بتواند سلب کند یا کم کند، البته قطع ماده فساد و جرثومه قبایح را کرده، و طریق نیل به حصول معارف و انقطاع به عالم غیب و ملکوت و حصول ملکات فاضله و اخلاق کامله را برای خود مفتوح نموده. و این یکی از نکات بزرگ انفاقات مالیه واجبه و مستحبه است. و در مستحبات این نکته کاملتر است؛ چنانچه واضح است.»

انفاق آنچه دوست داریم

ناگفته پیدا است که قطع علاقه به غیرخدا، هنگامی حاصل‌شدنی است که انفاق از «مِمّا تُحِبُّونَ» باشد؛ یعنی از آنچه انسان به آن محبت و علاقه دارد. اگر آدمی علاقه و وابستگی به چیزی نداشته باشد، با دادن آن جای خالی در قلبش پیدا نمی‌شود که بخواهد با محبت به خدا و ایمان به او پُرکند. اما اینکه انسان چه چیز را دوست دارد، از مطالب قبلی معلوم شد؛ بیش از هر چیز «خودش» را، و بعد اطرافیان و عزیزان «خودش» را، و بعد هم اموال «خودش» را. علی علیه‌السلام نیز به همین ترتیب اشاره فرموده است: «تَقْدِمَهً مِنْ نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ مَالِهِ».

انفاق از خود

باید از خود برای دین و ایمان هزینه کرد، و البته هزینه کردن از خود نیز اقسام و مراتبی دارد؛ در بالاترین مرتبه فدا کردن جان خویش است. اما در مراحل پایین‌تر می‌تواند مثلاً با هزینه کردن از آبروی خود برای وساطت و رفع مشکل مردم یا حلّ اختلاف آنان باشد. اساساً هر عمل صالحی انفاق از خود محسوب می‌شود.

حضرت علی (ع) در خطبه‌ای فرمود: «با انجام فرائضی که بر شما است، و وظائفی که برایتان تعیین شده حق خدا را ادا کنید و از گرو آن بیرون آیید؛ که من شاهد و گواه اعمال شما هستم و از جانب شما در قیامت‌ اقامه حجت و دلیل می‌کنم.»

انفاق از خاندان

در راه خدا شاید لازم باشد با اهل خویش مماشات نکنیم، و یا مثلاً آنان را مکلف به انجام واجبات کنیم. شاید هم لازم باشد گاهی از آنان کاملاً دل ببریم؛ مانند نوح.

نوح مومن بود و هنگامی که دید باید میان محبت خدا با محبت فرزندش، یکی را انتخاب کند، بی‌تردید خدا را انتخاب کرد. «قَالَ یَانُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ»؛ خدا به او فرمود: ای نوح! او از اهل تو نیست! او عمل غیرصالح و فرد ناشایسته‌ای است! پس، آنچه را از آن آگاه نیستی، از من مخواه! من به تو اندرز می‌دهم تا از جاهلان نباشی! نوح نیز درنگ نکرد و عرض کرد: پروردگارا! من به تو پناه می‌برم که از تو چیزی بخواهم که از آن آگاهی ندارم! و اگر مرا نبخشی، و بر من رحم نکنی، از زیانکاران خواهم بود.

انفاق از مال

«مال» نیز همین طور است. مال سبب خیر است و انسان آن را دوست دارد. اما مهم این است که آیا به هنگام لزوم حاضر است آن را فدای دین و خدایش کند یا نه؟ باید دید حب به کدامیک شدیدتر است؛ حب به خدا یا مال؟

منبع: مهر